Dünyaca Ünlü Macar Müzisyenler Liszt ve Hegyei Anılıyor!

Macar Kültür Merkezi, Orient-Institut Istanbul ve Sabahattin Zaim Üniversitesi, dünyaca ünlü Macar besteci Franz (Ferenc) Liszt ve Osmanlı saray müzisyeni Géza Hegyei’ni anmak için bir dizi etkinlik düzenliyor. Haziran ayına yayılan konferanslar, konserler, kitap tanıtımı ve sergiden oluşan etkinlikler, restorasyonu yeni tamamlanan Orient-Institut’ün Galata’daki “Kulüp Teutonia” binasında gerçekleşiyor.

Liszt Enstitüsü – Macar Kültür Merkezi İstanbul, Orient-Institut Istanbul ve İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Macar piyanist, besteci ve orkestra şefi Franz (Ferenc) Liszt’in Osmanlı İmaparatorluğu’na 176 yıl önce yaptığı ziyaretin ve verdiği konserlerin yarattığı etkiyi “Franz Liszt’in İzinde” başlığı altında bir dizi etkinlikle anıyor.

Etkinliklerin ilki 10 Haziran Cumartesi 2023 tarihinde, Dr. Richard Wittmann’ın (Orient-Institut İstanbul)Kulüp Teutonia’nın Osmanlı’nın son döneminin kültürel ortamında sahip olduğu önemi hakkındaki konuşmasıyla başlıyor. Bunu, Prof. Dr. Evren Kutlay (İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi) ve Dr. Gábor Fodor (Macar Kültür Merkezi İstanbul) “Osmanlı Sarayı’nda Bir Macar Piyanist: Géza Hegyei” başlıklı konuşması takip ediyor.

Liszt, Osmanlı’daki Batı Müziği’nin kurulduğu ilk yıllardan itibaren ilgi duyduğu İstanbul’a, 1847 yazında Sultan Abdülmecid’in huzurunda konser vermek üzere geldi. İstanbul’da beş hafta kalarak halka açık konserler veren Liszt, Avrupalı sanatçıların İstanbul’daki müzik hayatına bu konserlerle ilgi ve merakını uyandırdı. Hakkında çıkan haberler çağdaşları ile kendisinden sonra gelen meslektaşları için Osmanlı kültür-sanat ortamını tanıtıcı ve bilgilendirici oldu.

Liszt’in öğrencisi ve temsilcisi: Géza Hegyei

Bu efsanevi Macar müzisyenin Osmanlı’yla temasları uzun soluklu oldu. Onun ardından bu topraklara gelip yerleşen müzisyenlerin müzik kurumlarında aldıkları görevler, yetiştirdikleri öğrenciler, icra ettikleri repertuar ve besteleri gibi unsurlar köklü hale geldi. Bu durum, Cumhuriyet döneminde devam eden bir ekole dönüştü. Liszt’in ekolünü takip eden, onun İstanbul’daki temsilcilerinden biri haline dönüşen kişi ise, öğrencisi ve Osmanlı Saray müzisyeni Géza Hegyei oldu. “Osmanlı Sarayı’nda Bir Macar Piyanist: Géza Hegyei” başlıklı kitap tarihsel bir perspektiften müzisyenin Osmanlı’dan Cumhuriyet’e sunduklarını tarif ederken aynı zamanda önemli bir döneme tanıklık ediyor. Kitap, Hegyei’nin İstanbul’a gelişine ve kariyerini İstanbul’da sürdürme seçimine ilham kaynağı oluşunu, onun çalışmalarıyla, yetiştirdiği öğrencilerle İstanbul’da nesiller boyu sürecek Liszt ekolünün temsilini işler. Kitabın amacı, Hegyei’nin biyografisini detaylarıyla çözümlerken tarihin bir kesitinin gölgede kalmış yanlarını onun şahsında edinilen verilerin analiziyle aydınlatmak.

Hegyei’nin plaketi asılıyor, sergisi açılıyor

Alman veya Almanca konuşulan ülkelerden gelerek İstanbul’a yerleşenler tarafından, sosyal ve kültürel yaşantılarını örgütlemek ve Alman kültürünü muhafaza etmek üzere 1847 yılında kurulan Kulüp Teutonia, günümüzde İstanbul’daki Alman kolonisinin halen faaliyette olan en eski derneği olma özelliğini taşıyor. Kulüp Teutonia’nın sahnesi ise, 1880’lerden 1930’lara kadar şehrin en önemli kültürel mekânlarından birisiydi. İstanbul’daki sanat kariyeri Kulüp Teutonia sahnesinde başlayan Hegyei’nin bu binada anmak ve 2013 yılından bu yana restorasyon çalışmaları yürütülen binayı bu etkinlikle açmak ayrı bir önem taşıyor. Kulübün konser salonuna Macar Kültür Merkezi Müdürü Gábor Fodor ve Kulüp Teutonia Derneği Başkanı Erald Pauw, Hegyei adına hazırlanmış özel plaketin ve tüm hayatını tarif eden serginin açılışını gerçekleştiriyorlar.

Ünlü piyanist János Balázs’dan bugüne özel konser

Günün son etkinliğinde ise Macaristan’ın önde gelen ve birçok ödül sahibi piyanisti János Balázs, Hegyei ve bir diğer Macar müzisyen György Cziffra anısına konser veriyor. Balázs konserde, Hegyei’nin Gazi Mustafa Kemal Paşa’ya adadığı marşını piyanoda seslendiriyor.

Konferanslar, konserler, tanıtımlar devam ediyor

12 Haziran Pazartesi 2023 tarihinde 19:00’da, bir diğer Osmanlı Sarayı müzisyeni Alman Paul Lange Bey üzerine Prof. Dr. Evren Kutlay konuşma yapıyor, sonrasında ise piyano başına geçip müzisyenin eserlerini seslendiriyor. Kendisine kemanda Audrey Wozniak eşlik ediyor.

14 Haziran Çarşamba 2023 tarihinde 19:00’da, Prof. Dr. Evren Kutlay ve Dr. Gábor Fodor ortaklığında hazırlanan “Osmanlı Sarayı’nda Bir Macar Piyanist: Géza Hegyei” başlıklı kitabın tanıtımı gerçekleşiyor. Tanıtımı, Kutlay’ın piyanoda, Dr. Banu Aşan’ın kemada ve Seren Karabey’in çelloda yer aldığı trio, başta Hegyei olmak üzere dönemin müzisyenlerinden eserler seslendiriyor.

Dizinin son etkinliği ise 21 Haziran Çarşamba 2023 tarihinde 20:00’da, Fransa’da bulunan Müzikoloji Araştırmaları Enstitüsü’nden (IreMus) Dr. Nicolas Dufetel, “Liszt İstanbul’da (1847): Avrupa ve Türkiye Arasında Müzikte Çingeneler, Kürselleşme ve Jeopolitik” başlıklı sunumunu gerçekleştiriyor. Sunumu, dünyaca ünlü Türk piyanist Gülsin Onay’ın, Bartók, Liszt ve Saygun’dan seçtiği eserleri piyanoda seslendireceği konser ile tamamlanıyor.

Orient-Institut Istanbul artık Kulüp Teutonia binasında

Tüm etkinliklere ev sahipliği yapan Orient-Institut Istanbul, restorasyonu tamamlanan Kulüp Teutonia binasında hizmet vermeye hazırlanıyor. Max Weber Vakfı‘nın bir enstitüsü olan Orient-Institut Istanbul, Türkoloji ve bölgesel araştırmalar konularında faaliyet gösteren bir araştırma enstitüsüdür. Enstitü, Türk ve uluslararası bilim insanlarıyla yakın işbirliği içinde çok sayıda farklı araştırma alanına yönelik çalışmalar yürütür. Enstitü aynı zamanda Almanya ve Türkiye arasında bilimsel alışveriş konusunda etkindir.