İçeriğe geçmek için "Enter"a basın

Hayat Ağacı

Yazan: Kadir Arslan

Doğum, yaşam, ölüm ve nihayetinde yeniden var olmayı simgeleyen sembolik bir anlatımdır hayat ağacı. Özellikle Ortadoğu kültür ve medeniyetinde yeri oldukça önemli olan “hayat ağacı”na folklörden mimariye, edebiyattan ev eşyaları motiflerine, heykel ve rölyeflerden resim sanatına, müzik ve halk anlatılarına kadar her yerde rastlamak mümkün. Bilinen en eski “hayat ağacı” milattan önce üç binli yıllarda Kuzey Mezopotamya halkı olan Hurri’lerde görülür. Daha sonra buradan diğer Mezopotamya kültürlerine ve oradan da tüm dünyaya yayılıp her kültürün içinde, biraz da değişime uğrayarak, varlığını günümüze dek sürdürür.

Hayat Ağacı / Folklörden bir örnek

Analitik psikolojinin kurucusu İsviçreli bilim insanı Carl Gustav Jung “İNSAN VE SEMBOLLERİ” adlı kitabında insanların kutsallaştırdiğı üç temel şeyden bahseder. Bunlar: Ağaçlar, kayalar ve yuvarlak formlu şekillerdir. Hayat ağacı bu tanımın belki de Güneş ve Ay’dan sonraki en önemli sembolüdür diyebiliriz.

Ebedi hayatın bir meteforu olarak işlenen Hayat Ağacı sembolizmi bize hayatın bireyle başlayıp bireyin ölümüyle de son bulmadığını, yaşamın bireyin hayatından ibaret olmadığını aksine toplum temelinde yaşamın döngüsel sürekliliğinin vurgulandığı bir ifade biçimi olarak karşımıza çıkıyor.

En bilindik ve en eski hayat ağacı motifi uzun bir ağaç gövdesinden yanlara simetrik olarak dağılan yapraklardan oluşuyor; bazı motiflerde ise içinde çiçekler de var. Noel ağacının da esin kaynağı olduğu varsayılan hayat ağacı’nın belki de kökü çok daha eskilere dayanıyordur; çünkü Urfa’da kazılardan sonra keşfedilen 12000 yıllık Göbeklitepe kazılarında bulunan bir rölyefte bir kadının doğum yapması betimlenmiştir ve asıl ilginç olan günümüzde bile çocuk sahibi olmak isteyen kadınlar kalıntıların üzerinde yeşermiş bir ağacın etrafında 12000 yıl önceki ritüele benzer şekilde dönüyor. (Kabenin etrafında tavaf eder gibi)

Newala Çorî (Göbeklitepe) Höyüğü’ndeki Ağaç

Sanatın ifade dili içerisinde güçlü bir yere sahip “Hayat Ağacı” imgesi benim resimlerimde kadın ile özdeşleşir, aynı zamanda tarihe vurgu açısından bir höyüğe benzeterek çizdiğim kadına ait vücut parçalarının üzerinde yeşerir hayat ağacı. “Döngü ve yok olmamak” kavramlarına tarihsel arkaçıkışımın yansımasıdırlar; tarihin başlangıcında gizli olana işaret eder!

Dara Jiyanê (Hayat Ağacı), Kadir ARSLAN / T.Ü.A. 2020
Hayat Ağacı – Kadir ARSLAN / T.Ü.A. / 2020

Mitolojide Hayat Ağacı olarak lanse edilen ilk ağaç türü çam ağacıdır. Tanrıça İnanna bir çam ağacının dibinde Dumuzi ile görüşür ve orada aşk yaşarlar. Bu da başka bir yazının konusu olarak şurada dursun. Daha sonra ele alırız.

Tanrıça İNANNA ve Çoban Tanrısı DUMUZİ

2 Yorum

  1. sevgi pekün sevgi pekün 03/02/2020

    yorumunuzu ve fırçaya yansımalarını
    çok değişik buldum ve beğendim yürekten kutluyorum.ÇALIŞMALARINIZIN SÜREKLİ OLMASI DİLEĞİYLE
    Sanat tarihi öğretmeni(emekli)

    • Kadir arslan Kadir arslan 03/02/2020

      Teşekkür ederim

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir