Türk Kadın Ressam, Öğretmen ve Toplumsal Misyonlarımızdan “Mihri”

Her yıl dünyada ve ülkemizde 8 Mart tarihinde kutlanan Dünya Emekçi Kadınlar Gününün heyecanı ve anlamına katkıda bulunmak için “Modern Zamanların Göçebe Ressamı” adlı sergiyi SALT Galata’da ziyaret ediniz.

Türk kadın ressamlarımızdan “Mihri”…

Google, Mihri’ nin 131. doğum günü nedeniyle Mihri’ yi anasayfasına taşıyarak “doodle” hazırlamıştı.

Mihri’ den bahsederken,  “Mihri Müşfik” adı ile bahsetmek mümkün olsa da, kendisi ilk eşinden boşandıktan sonra “Mihri Rasim” olarak eserlerini imzalamaya devam etmiştir.

Peki kimdir ilk Türk kadın ressamı “Mihri” ?

Mihri, İstanbul, Ahmed Rasim Paşa Konağı’nda, tanınmış bir ailenin mensubu olarak doğdu. İçine doğduğu bu ayrıcalıklı çevre, küçük yaşta resme başlamasına imkân tanıdı.  Hayatında dönüm noktası olabilecek nitelikte ki şans kapısını aralayan gelişme, ailesinin Yıldız Sarayı ziyaretinde II. Abdülhamid’ e sunduğu resimdir. Öyle ki , resimin kabul görmüş Sultan teşviki ile “İtalyan Fausto Zonaro’dan” ders alıp öğrenimine Avrupa’da devam etti. Mihri yaşadığı çağın kadınlarından farklı, cesur, özgür ve öncü kadınlarımızdandır.

Mihri, pastel ve suluboya ile yaptığı portre resimleri ile de meşhurdur çünkü bilindiği üzere pastel boya resim yapmak yağlıboya tekniğine oranla zordur çünkü rutuş imkanı tanımaz ve ışık, gerçekliği yansıtabilmek ustalık ister. Ayrıca pastel boya ile eser yağlıboya göre çok daha hızla çalışılmalıdır. Avantajları ise atölye ortamı gerektirmemesi ve maliyetinin çok daha uygun olmasıdır. 150 dolayında eseri kayıt altına alınsa bile imzasız birçok eseri olduğu söylenir. Mihri açık havada model ile çalışan ilk öğretmenlerimizdendir. model bulma konusunda hiçbir zaman sıkıntı çektiği söylenemez öyle ki Papa XV. Benedict, Teyfik Fikret, Amerika Birleşik Devletleri 32. Başkanı Franklin D. Roosevelt, mucit Thomas Edison ve şair Edwin Markham’den 100 yaş civarında yaşlı birçok model, bebek ve çocuklar, genç ve güzel kadınlar ile model olarak çalışmıştır. 

Kadınlara mahsus güzel sanatlar okulu İnas Sanayi-i Nefise Mektebi’nin kuruluşunu sağlamasıyla toplumsal dönüşüm sembollerimiz arasında yerini alan öğretmen, yönetici, ressam ve girişimcidir. Ayrıca Mihri’ nin,  ABD Florida Sanat bölümünde ders vereceğine dair hazırlanan duyuru afişinde yakın plan bakışı ile oyuncu ve uzak kadraj resmi ile yönetici konumundadır.

Komşusu Teyfik Fikret, öldüğü gün ağlayarak Roma’ da öğrendiği teknik ile Mihri tarafından balmumu ile alınan yüz maskı, Aşiyan’daki Tevfik Fikret Müzesi’nde sergilenmektedir.

Türkiye’de çağdaş resim çalışmalarını başlatan ilk kadın ressam unvanını alan Mihri 1925 – 1927 yıllarında resmettiği Atatürk  portresi kaybolarak merak konusu olmuştur. Yunan ordusunun denize dökülmesinin ardından Mustafa Kemal’i mareşal üniformasıyla ayakta canlandıran yaklaşık 3m yüksekliğinde bir portre önceleri Çankaya Köşkü yer alıyordu. Bu portre, aynı zamanda Cumhuriyetin ilanından sonra bir Türk ressam tarafından yapılan ilk Atatürk portesi’dir.

Mihri zamanının çok ötesinde zeka, cesaret ve anlayışa sahip olduğu söylenebilir. Edison’ un Fort Myers adlı fotoğrafında Edisonun duruşunu portre olarak resmederek, dünyasal ekonomik buhran yaşanan yıllarda Edison’ un kayınpederine bu tabloyu kendisine poz verdiğini söyleyerek  satar.  Böylece “ Düşünen Edison portresi” fotoğraf dışında hayat bulmuştur. 

Mihri’ den uzun uzun bahsetmek gerekir ancak yazıma burada son verirken Salt Galata “Modern Zamanların Göçebe Ressamı” adlı sergiyi görmenizi naçizane tavsiye eder, daha detaylı bilgi edinmek isterseniz https://www.kimmihri.com adresinde, “Kim Mihri” belgeselini izlemenizi öneririm.

Yazan: Tülay Çağlar Kadı