Mardin’de, Süryanilerin yüzyıllardır yaşadıkları bölgede bulunan Mor Gabriel (Deyrulumur) Manastırı 1600 yıllık tarihe sahiptir. İkinci Kudüs olarak kabul edilen Manastır, tarih boyunca her seferinde birbirinden farklı isimlerle anıldı. Günümüzde Mor Gabriel ismi ile anılmasının sebebine değinecek olursak; 7. yüzyılda yaşamış ve azizlik mertebesine yükselmiş olan “Mor Gabriel’den” kaynaklandığı rivayet edilmektedir. Önceki dönemlerde ise “rahiplerin meskeni” anlamını taşıyan “Dayrod’Umro” ismi ile bu eşsiz yapıdan bahsedilmiştir. Nihayetinde, bu ismin Türkçeye uyarlanmasıyla “Deyrulumur” ismini almıştır.
Şüphesiz, bu tarihi yapıyı eşsiz kılan sadece “şahsına münhasır duruşu ve yıllara meydan okuyuşu” değildir. Yapı içinde var olan anıt mezarları, daha önce yaşamış olan azizlerin duvar nişine oturur pozisyonda ve doğu yönüne bakacak şekilde gömülmüş olmaları, dahası günümüze ulaşmayı başaramamış el yazması birçok eser “Mor Gabriel Kilisesi’ni” farklı kılmaktadır.
Bugüne kadar ayakta durmayı başarabilmiş manastırın yüzyıllar öncesinden bizlere yadigar kalan; Bizans dönemi mozaikleri, kubbeleri ve kapıları Midyat kesme taşlarından yapılmıştır.
Sadece bir odasının tamamen altın kaplama olduğu söylenen manastır ayrıca duvarlarında mevcut olan kabartma yazıları ile oldukça etkileyicidir. Dünyanın ayakta duran en eski Süryani Ortodoks manastırı olan bu tarihi yapı, kurulduğu ilk yıllarda ibadet yeri olmasının yanı sıra barınma yeri olarak ta kullanılıyordu. Yerli ve yabancı turistin hayranlığını kazanmaya devam eden ve her taşında başka medeniyet ve yaşamlara ait izler barındıran “Mor Gabriel Manastırı” son yıllarda birçok sanatçı ve teoloji bilim insanınında uğrak noktası sayılır.
Muazzam bir taş işçiliği ile inşa edilmiş olan bu manastır, Hz.İsa’nın konuştuğu dil olan Aramice dilinin, M.Ö 11. yüzyıldan bu yana konuşulan, birçok lehçesinden biri olan ve 22 harften oluşan “Süryanice” dili ile ibadet edilmesi için hizmet veren, kilisenin ilim merkezlerindendir.
Tekrar tekrar ziyaret etmek isteyeceğiniz bu muhteşem tarihi yapı, Bizans imparatoru I. Anstasius’un yaptığı bağışlar ile 397 yılında, “Mor Şmuel ve Mor Şemun” tarafından kurulup daha sonra ise Roma imparatorlarının bağışları ile yüzyıllar içerisinde bu hale gelmiştir.
Tarihi yapıyla ilgili son olarak, kilisenin tavan mozaiklerinde yer alan, “altın kaplama ve üzüm asması motiflerden” bahsetmek istiyorum. Şarap ve ekmeğin “İsa’nın kanı ve etini” simgelemesi nedeniyle bölgede birçok üzüm bağı mevcuttur. 5000 yıl öncesiyle bağ kurarak, günümüzden bizlere miras kalan izleri ile bir tür zaman yolculuğuna çıktığımızı varsayıyorum.
Her hafta olduğu gibi yeni bir sanat özdeyişine değinerek yazıma burada ara veriyorum. Yeni bir yazı aracılığıyla görüşmek üzere, hoşçakalınız!
Sanat, uygarlığın imzasıdır.
Beverly Hills
Görsel kaynakları:
(*, **, ***) : https://m.sabah.com.tr/galeri/turizm/mor-gabriel-manastiri/2
(****) : https://www.gezgininayakizleri.com/mardin-mor-gabriel-manastiri/
Yazan: Tülay Çağlar Kadı
İlk yorum yapan siz olun